Yaşam Öyküsü

Lulli, Floransa, Büyük Toskana Dukalığı’nda, değirmenci olan bir ailede dünyaya geldi. (28 Kasım 1632) Floransa’daki gençliği müddetinde, umumi öğrenim yahut musiki talimi hususu belirsiz kalmıştır, ancak yetişkinliğindeki el yazısı gösteriyor ki bir tüy kalemi kolaylıkla kullanabilmiştir. Söylediğine göre, bir Fransiskan keşiş, ona ilk musiki derslerini verdi ve gitar çalmayı öğretti. Ayrıca keman çalmayı da öğrendi.

1646’da, Mardi Grass boyunca Harlequin (Soytarı, palyaço) olarak giyinmiş ve seyircileri soytarılıklarıyla ve keman çalarak eğlendirmiştir. Fransa’ya dönen ve yeğeni La Grande Mademoiselle’e (Montpensier Düşesi) İtalyanca konuşacak birini arayan Guise dükü, Charles oğlu, chevalier de Guise, Roger de Lorraine’ın dikkatini, bu delikanlı cezp etmiştir. Onu Fransa’ya götürmüş, 1647’den 1652’ye kadar garçon de chambre  (mutfak çalışanı) olarak on dört yaşında, Matmazel’in hizmetine girmiştir. Muhtemeldir ki müzikal becerilerini, Matmazel’in evindeki müzisyen ve bestekârlar; Nicolas Métru, François Roberday ve Nicolas Gigault’la çalışarak bilemiştir. Gencin kemani, gitarist ve rakkas olarak hüneri, çabucak  ona, “Baptiste” ve le grand baladin  (Sokak sanatkârı)  lâkabını kazandırmıştır.

 La Grande Mademoiselle

Fronde namıyla bilinen ayaklanmanın ardından, Matmazel’in 1652’de taşraya sürülmesiyle, Lully “ayrılmayı rica etti… Çünkü kırsalda yaşamak istemiyordu.” Prenses ricasını kabul etti.

1653 Şubat’ında, Lully, genç XIV. Louis’nin nazarını cezp etti, birlikte Ballet royal de la nuit’de dans ettiler. 16 Mart 1653’le beraber, Lully, enstrümantal müzik namına kraliyet bestekârı yapıldı. Saltanat balesi, sözlü ve sözsüz müzikleri, onu tedricen vazgeçilmez kıldı. 1660 ve 1662’de, Cavalli's Xerse ve Ercole amante’ın saltanat gösterimine iştirak etti. 1661’de XIV. Louis idarenin dizginlerini eline aldığında, Lully’yi kraliyet müzik yöneticisi ve kraliyet ailesi müzik üstadı olarak tayin etti. Aralık 1661’de, Floransalı’nın vatandaşlık ruhsatı onaylandı. Böylece, 1662’de ünlü şarkıcı ve bestekâr Michel Lambert’ın kızıyla evlendiğinde, Giovanni Battista Lulli, kendisinin Jean Baptiste Lully, escuyer (Bey), Laurent de Lully, gentilhomme Florentin’in oğlu (Floransa Beyefendisi) olduğunu beyan etti.  İkinci ifade doğru değildi.

XIV. Louis

1661’den sonra, yazdığı trio ve danslar aynı dönemde yayımlandı. 1653’ün başında, XIV. Louis onu, Petits Violons olarak da bilinen, şahsi keman orkestrasının yönetimine getirdi. Ki bu durum, XIV. Louis’in, Yirmi Dört Keman yahut Grands Violons’e karşın, Lully’nin, yavaşça çoksesli ve geçen on yılların taksimatlarını terk eden yeniliklerine açık olduğunun kanıtıdır. 1661’de surintendant de la musique de la chambre du roi olduğunda, Grands Violons de kontrolü altına geçti. Petits Violons daha çok saltanat balesi için kullandı.

1661 yılında oyun yazarı Moliere’le olan işbirliği, Nicolas Fouquet için, şaşalı Vaux-le-Vicomte şatosunda, Lully ve Pierre Beauchamp’ın müzik ve dansları üzerinde çalıştığı, Les Fâcheux’nun ilk gösteriminde başladı. Daha çok teatral işbirliği bunu takip etti, bazıları kraliyet sarayındaki şölenler için tasarlanmış ve diğerleri doğaçlama müzik “intermèdes” şeklinde, sarayda resmi oyunlar için icra edildi.

1670'ler, Orta Yaşları

1672’de Lully, Moliere’den kopmuş, Marc-Antoine Charpentier’a dönmüştür. Pierre Perrin'in opera yetkisini zamanla kazanarak, Académie Royale de Musique’in yöneticisi olmuştur, yani Palais-Royal’de icra edilen kraliyet operası. 1673 ve 1687 arasında, neredeyse her yıl yeni bir opera üretmiş ve bu yeni tarz üzerindeki tekelini ateşli bir şekilde korumuştur.

Kraliçe Marie-Thérèse’in 1683’teki ölümünden ve kralın Mme de Maintenon’la gizli evliliğinden sonra, sarayda sadakat öne çıktı. Kralın operaya olan hevesi dağıldı; Lully’nin çapkın yaşamı ve homoseksüelliğiyle karşı karşıya geldi. 1686’da hoşnutsuzluğunu göstermek için, Lully’yi,  Versay’da Armide’yi icra etmeye davet etmedi.

Lully, XIV. Louis’in ameliyattan kurtulmasını kutlamak amacıyla, Te Deum’u icra ettiği esnada, uzun batonun ayağına isabet etmesiyle kangrenden ölmüştür. ( 22 Mart 1687) Notre-Dame-des-Victoires kilisesine gömülmüştür. Ki bugün kabrindeki mermer büstü hala görülebilir. Çocuklarının üçü de, (Louis Lully, oğul Jean Baptiste Lully ve Jean Louis Lully) Kral Müziği’nin başarılı surintendants olarak müziği meslek edinmişlerdir.

Ölümünden sonra, Lully’ye, Titon du Tillet'in Parnasse François’inde (Fransız Parnasos Dağı) göze çarpan bir yer verilmiştir. Gravürde, en düşük seviyede sola doğru ayakta durmaktadır, sağ kolu uzatılmıştır, tempo tutmak için elinde bir tomar kâğıt tutmaktadır. (Tunçtan yapılmış bütün, günümüze kalmıştır ve Versay Müzesi koleksiyonundadır.) Titon, Lully’yi şöyle onurlandırır:

“Fransız müzisyenlerin prensi…Bu güzel ve muhteşem Fransız 

müziğinin kâşifi öyle ki operalarımız ve sözlü ve sözsüz büyük parçalarımız, ondan önce yalnızca kusurlu olarak tanınır. O müziği, mükemmelliğin doruğuna taşımıştır ve bu müzikal tarz üzerinde çalışan en bilindik müzisyenlerimizin atasıdır.  ...Lully kralı son derecede eğlendirmiştir; müziğiyle, icra tarzıyla ve nükteli sözleriyle. Üstelik prens, Lully’ye çok düşkündü ve ona, en nazik yoldan avantajlar yağdırırdı.”